Whisky is geen eenvoudig stookvocht. De afgewerkte producten worden immers gekenmerkt door een enorme diversiteit (er bestaan honderden whisky’s). Toch ontstaan alle whisky’s uit dezelfde grondstoffen : water, graan en gist. Deze 3 hoofdingrediënten geven steeds aanleiding tot een whisky. De diversiteit en de soms heel subtiele verschillen in afwerking spruiten voort uit het verschil in gebruikte additieven, de hitte van het (turf)vuur, de vorm van de koperen distilleerketels (‘stills’), de gebruikte methodieken gedurende het productieproces, de periode van rijping, het vakmanschap en de traditie van de distilleerder, en de omgevingsfactoren tijdens zowel het stoken als het rijpen.

Voor de beschrijving van het productieproces baseren we ons hier op de productie van een Schotse single malt whisky. Hier en daar nemen we een zijsprongetje. Weet in elk geval dat we hier niet de enige echte juiste methode neerpennen ! Er bestaan vele soorten whisky die op diverse manieren worden gestookt. Naast de Schotse single malt whisky bestaan er nog tal van andere soorten. Het verschil in soort kan gecatalogeerd worden naargelang de gebruikte graansoort. Klik hier voor een beperkt overzicht van enkele soorten whisky.

De verschillende kleurschakeringen, smaken en geuren zijn telkens weer een specifiek gevolg van de gebruikte ingrediënten en van de wijze waarop deze worden behandeld. Zo zal elke distilleerderij telkens weer opnieuw gebruik maken van hetzelfde water. Dat water zal voor elke whisky steeds dezelfde minerale samenstelling kennen. Deze ontstaat door de decennialange weg die het water aflegt alvorens het wordt opgevangen door de stoker. Grondwater was immers ooit regenwater dat in de grond wegsijpelde. Een deel van dat mineraalloze regenwater dringt niet verder de grond in, maar vloeit al snel uit in beken en rivieren en vindt zijn weg naar zee. Dit water (door bodemkundigen ook wel eens ‘freatisch grondwater’ genoemd) vertoeft dan ook maar een relatief korte periode in de ondergrond, waardoor er weinig mineralen kunnen in oplossen. Dit water is dan ook mineraalarm. Water dat wel dieper doorsijpelt in de grond (‘artesisch’ water) kan honderden jaren onderweg zijn alvorens het weer aan de oppervlakte verschijnt. Hierbij doorkruist het mogelijks een aantal geologische lagen die rijk zijn aan mineralen. Ook de temperatuur van het water stijgt naarmate het dieper doorsijpelt, wat de oplosbaarheid van mineralen verbetert. Een bron met artesisch water zal dan ook mineraalrijk zijn. Klik hier voor meer uitleg over mineralen en whisky. Het al dan niet aanwezig zijn van mineralen in het water kan bepalend zijn voor de chemische processen gedurende het productieproces van de whisky, en dus zijn invloed hebben op de smaak van het gebottelde product. Whisky is dan ook een drank die zeer sterk afhankelijk is van de geografische locatie van de distilleerderij. Zo zou je met het water van een bron of beekje dat zich op enkele kilometer van een bestaande distilleerderij bevindt, een whisky met ander karakter kunnen maken, ook als het productieproces en de gebruikte additieven identiek zijn aan de bestaande distilleerderij.

Whisky is een alcoholische drank op basis van granen. Klik hier voor meer uitleg over granen in whisky. Doorgaans wordt gerst gebruikt voor het stoken van ons troetelkind. De gerstsoort, de termijn van drenken, drogen en de samenstelling van de brandstof voor het vuur (bvb. de aard van de gebruikte turf) zullen determinerend zijn voor het afgewerkte product. De keuze van de juiste gerst van goede kwaliteit is uiterst bepalend en dient accuraat te gebeuren. Elke stokerij heeft dan ook haar eigen gerstbronnen, en ziet nauwlettend toe op de kwaliteit ervan. De beheerders houden nauw contact met de boeren en de landbouwkundigen om er echt zeker van te zijn dat de grondstoffen aan de juiste eisen voldoen. In Amerika zien we dat de gerst al dan niet volledig vervangen wordt door maïs. We spreken dan niet meer van whisky, maar van ‘bourbon’.

Water en mout worden – eventueel voorzien van additieven – samengevoegd en goed gemengd tot een stevig beslag. Het op gang brengen van de omzetting van suikers naar alcohol wordt geïnduceerd door de toevoeging van het laatste hoofdingrediënt : gist. De kwaliteit van de gist zal bepalend zijn voor de mate en de snelheid waarmee de omzetting plaatsgrijpt.

Na het stook- en rijpingsproces worden verschillende single malt whisky’s dan eventueel gemengd. Zo ontstaat een ‘blended’ whisky. Aldus zijn ook de ingrediënten van een blended whisky dezelfde, nl. water, gerst en mout.